1948. Kongres Satyryków w Warszawie

Z historii: we wrześniu 1948 r. odbył się w Warszawie I Ogólnopolski Kongres Satyryków, z udziałem m.in. Tuwima, Lipińskiego, Berezowskiej, Zaruby i Wiecha

Satyra – oręż w walce

I Ogólnopolski Kongres Satyryków odbył się w sali YMCA (Warszawa, ul. Krakowskie Przedmieście). Jak wszystko w tamtym okresie, także satyra musiała być pod pełną kontrolą aparatu państwowego. Ówczesna władza komunistyczna wiedziała, że satyra jest ważnym orężem w walce z przeciwnikami politycznymi. Satyra „musi być wycelowana w odpowiednim kierunku i przybrać charakter wychowawczy. Musi znać wroga i chłostać go” – przemawiał towarzysz Jerzy Borejsza z Komitetu Centralnego PPR podczas uroczystego rozpoczęcia kongresu, 8 września 1948 roku.

„Borejsza postulował, by satyrycy odeszli od nazbyt wymyślnych przedwojennych skamandryckich kalamburów, szmoncesu i „śmiechu dla śmiechu”. Nowa satyra miała być zrozumiała dla milionów i zwalczać – w imię młodości, radości i nowoczesności – przestarzałą mentalność, moralność i ideologię” – napisał Piotr Lisiewicz w kwartalniku „Nowe Państwo”.

Tuwim, Hemar, Lipiński

Na kongresie wystąpił m.in. Julian Tuwim, a jego wystąpienie tak skomentował później satyryk Marian Hemar:
Dalej Tuwim. Niestety zmienił się mistrz pióra.
Bo kiedyś miał na twarzy myszkę. Dziś ma szczura.

Na internetowej stronie Muzeum Karykatury, w biografii Eryka Lipińskiego czytamy, że był on jednym z inicjatorów kongresu. Musiało to być ważne wydarzenie, gdyż na kongresie były kamery Polskiej Kroniki Filmowej, zatem najprawdopodobniej w Kronice wkrótce znalazł się krótki materiał filmowy.

Zapomniany Kongres Satyryków

W Internecie nie ma prawie śladów po kongresie odbywającym się przed laty. Nie wiadomo ilu było uczestników. Znalazłem jedynie kilkanaście nazwisk jego uczestników. Byli to rysownicy – karykaturzyści: Eryk Lipiński, Jerzy Zaruba, Maja Berezowska, redaktor naczelny tygodnika „Szpilki” Zbigniew Mitzner, poeta Julian Tuwim, Magdalena Samozwaniec, Janina Ipochorska (pseudonim Jan Kamyczek – tworzyła rubrykę satyryczną w „Przekroju”), bajkopisarz Benedykt Hertz, Stefania Grodzieńska (aktorka, felietonistka, autorka skeczy i monologów), pisarz-satyryk Stefan Wiechecki (Wiech), aktorka Mira Zimińska-Sygietyńska, prezes Spółdzielni Wydawniczej Czytelnik Jerzy Borejsza.

Najprawdopodobniej drugiego kongresu nigdy już nie zorganizowano. W przeciwnym wypadku istniałaby na ten temat jakakolwiek wzmianka.

Kongres satyryków w Warszawie: (c) Szczepan Sadurski / MojaWarszawa.top